QUYỀN BẤT TÍN NHIỆM LÃNH ĐẠO CAO CẤP NHẤT: BƯỚC TIẾN NHỎ ĐÁNG GHI NHẬN

 

Trọng Thành, theo RFI

Hôm qua 21/11/2012, Quốc hội Việt Nam vừa thông qua một nghị quyết mở đường cho phép các nghị sĩ thực hiện quyền bỏ phiếu thể hiện thái độ bất tín nhiệm với khoảng 50 chức danh lãnh đạo cao nhất trong hệ thống chính trị. Sự kiện chưa từng thấy trong đời sống chính trị của chế độ độc đảng tại Việt Nam được công luận trong và ngoài nước chú ý. Từ Hà Nội, tiến sĩ Nguyễn Quang A nhận định.RFI : Thưa ông, tại Việt Nam ngày hôm qua, có một sự kiện được báo chí trong nước và truyền thông nước ngoài ghi nhận : Quốc hội Việt Nam thông qua nghị quyết bỏ phiếu tín nhiệm đối với các chức vụ lãnh đạo cao cấp nhất. Ông có quan tâm đến việc này không ?

 

 

Ông Nguyễn Quang A : Tôi nghĩ rằng, việc bỏ phiếu tín nhiệm thường xuyên sẽ là một dấu hiệu tốt, ít ra là để tạo ra một áp lực buộc những người lãnh đạo được bầu sẽ phải cẩn trọng hơn trong việc làm của mình, và nó có thể giúp cho hoạt động của họ có hiệu quả hơn một chút.

 

Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng, việc này nếu mà làm không khéo sẽ trở nên hình thức, hoặc là phản tác dụng.

 

RFI : Có nghĩa là như thế nào, xin ông nói rõ hơn ?

 

Ông Nguyễn Quang A : Thực sự lẽ ra phải tiến hành thường xuyên những việc, giống như điều diễn ra rất thông thường tại Quốc hội các nước khác, là điều trần trước các ủy ban của Quốc hội. Làm những việc điều trần như thế thì có nhiều thời gian hơn, đi sâu hơn vào những việc cụ thể, những việc của từng người (từng chức vụ lãnh đạo), và như thế thì chọn lọc hơn nhiều.

 

Còn nếu làm đại trà, nếu mà thông tin không được rộng rãi, không được chuẩn xác, không có những cuộc chất vấn, trao đổi, tranh luận một cách đầy đủ, thì nó rất dễ bị trở thành chuyện bỏ phiếu hình thức, và thậm chí có thể trở thành một công cụ để có thể loại bỏ nhau, theo một kiểu gì đó.

 

Tôi nghĩ rằng, bên cạnh điều hay như tôi nói lúc đầu, thì nó cũng có thể có những hậu quả ngược như thế, mà cần phải lưu ý.

 

RFI : Thưa ông, có một số đại biểu Quốc hội, trước khi nghị quyết này được thông qua, có nói đến vấn đề thể thức bỏ phiếu kín hay công khai. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào ?

 

Ông Nguyễn Quang A : Tôi nghĩ rằng, mỗi một cách có cái hay của nó, và có cái dở của nó. Ví dụ như nếu bỏ phiếu kín không để lộ danh tính, thì người ta có thể mạnh dạn hơn. Còn bỏ phiếu mà lại ghi tên, thì người ta có thể e ngại, lúc đó có thể việc bỏ phiếu biến thành hình thức.

 

RFI : Từ đây sang đến kỳ họp đầu tiên của Quốc hội vào đầu năm tới, chỉ còn vài tháng nữa. Theo ông, Quốc hội Việt Nam có kịp có những thay đổi để cuộc bỏ phiếu tín nhiệm trở nên có tác dụng, chứ không bị rơi vào các khả năng xấu, như phản tác dụng hay chỉ là hình thức ?

 

Ông Nguyễn Quang A : Theo tôi biết, đến tháng 5/2013 mới là làm cuộc đầu tiên. Chúng ta phải đợi đến lúc đó, sau khi họ làm một cuộc ban đầu, thì mới có thể đánh giá được.

 

Còn từ nay đến khi đó, tôi nghĩ rằng báo giới và bản thân các đại biểu Quốc hội, thông qua các hoạt động của mình, không phải trong phiên họp, cũng có thể thảo luận để cho ra nhẽ để cho người ta hiểu kỹ hơn và nâng cao năng lực của họ. Thì cái phiên đầu tiên vào tháng 5/2012, có thể họ sẽ làm tốt hơn. Đánh giá ngay từ đầu là họ có khả năng hay không, thì tôi nghĩ là hơi sớm.

 

RFI : Theo quan sát của ông, các công dân, cử tri Việt Nam có nhìn nhận như thế nào đối với việc Quốc hội ra nghị quyết về việc bỏ phiếu tín nhiệm các lãnh đạo cao cấp ?

 

Ông Nguyễn Quang A : Tôi nghĩ rằng, người dân Việt Nam và công luận tỏ ra hoan nghênh việc này. Và tôi hiểu rằng, người ta hiểu điểm tốt của nó là chắc chắn nó sẽ tạo ra một áp lực để buộc các vị lãnh đạo ấy phải cẩn trọng hơn trong quyết định và trong hoạt động của mình. Còn những mặt (tiêu cực) có thể xảy ra, thì tôi nghĩ rằng chưa có nhiều người lưu ý đến những điểm đó.

 

Ít ra đây cũng là một thử nghiệm đầu tiên. Sau thử nghiệm, thì tìm ra điểm hay, điểm dở của nó, rồi cải thiện dần.

 

RFI : Sự kiện này được dư luận trong nước và ngoài nước đánh tích cực. Bên cạnh đó, có nhiều bình luận gia cho rằng, trong thể chế độc đảng mà đảng Cộng sản nắm quyền toàn bộ hiện nay ở Việt Nam, thì nếu không thay đổi thế chế chính trị, thì những thay đổi như vậy cũng không đi xa được hơn. Cụ thể là các đại biểu Quốc hội ở nhiều nơi không do người dân thực sự bầu ra với sự lựa chọn riêng của mình. Như vậy, không thể có những thay đổi thực chất. Xin ông cho ý kiến về vấn đề này ?

 

Ông Nguyễn Quang A : Tôi nghĩ rằng, ý kiến như thế là hoàn toàn có cơ sở. Trong trường hợp mà vẫn có độc đảng lãnh đạo và vẫn là « đảng cử dân bầu », thì Quốc hội cũng chỉ có chất lượng như thế thôi.

 

Tuy vậy, tôi nghĩ rằng, những cải tiến dẫu nhỏ, mà theo hướng tích cực, thì mình cũng nên ủng hộ. Tất nhiên, không có gì có thể thay thế mạnh bằng quyền của người dân, được « đuổi chính phủ », như là lời của cụ Hồ đã nói nhiều chục năm trước, trong trường hợp chính phủ không làm được việc. Và để làm được như thế, chỉ có, phải có cạnh tranh chính trị một cách lành mạnh, tức là ít ra phải có hai đảng cạnh tranh với nhau. Và nếu một đảng lãnh đạo, chính phủ không làm tốt, thì người dân bằng lá phiếu của mình hạ bệ họ đi, thì trong trường hợp như thế, thì thực sự mới là áp lực mạnh mẽ nhất, hiệu quả nhất.

 

Nhưng mà như tôi đã nói, thì trong hoàn cảnh cụ thể này, thì bước này cũng là bước cải thiện một chút và dẫu có nhỏ đi nữa, thì cũng là một bước đáng ghi nhận. Và từng những bước nho nhỏ như thế, nó sẽ đóng góp để chuyển thành một bước lớn, chuyển sang một nền dân chủ đa đảng thực sự, như là sự mong muốn của rất nhiều người ở Việt Nam.

 

Xin trân trọng cảm ơn ông Nguyễn Quang A.

***

Bỏ phiếu tín nhiệm lãnh đạo thế nào?

Theo BBC

Tính khả thi của nghị quyết mới thông qua của Quốc hội khóa 13 kỳ họp thứ tư về ‘lấy ý kiến’ và ‘bỏ phiếu tín nhiệm’ với các chức danh cao cấp trong cơ quan quyền lực của nhà nước, chính phủ và quốc hội tiếp tục thu hút ý kiến, bình luận của giới quan sát trong nước.

Trao đổi với BBC Việt ngữ hôm 22/11/2012, cựu Đại biểu Quốc hội, Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết cho rằng nghị quyết mới này của Quốc hội chỉ có thể khả thi với điều kiện kèm theo là các đại biểu quốc hội phải thực sự được độc lập trong việc cho ý kiến hoặc bỏ phiếu vè tín nhiệm.

Giáo sư Thuyết nói: “Nghị quyết về quy trình lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm đã có một cơ sở pháp lý để thực hiện quy định trước đây về Luật tổ chức Quốc hội về bỏ phiếu tín nhiệm đối với các chức danh được Quốc hội bầu và phê chuẩn.

“Tuy nhiên, quy định này chỉ có thể có tính khả thi khi các đại biểu được quyền bày tỏ chính kiến của mình, chứ còn trước mỗi lần dự kiến lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm, mà các đại biểu lại phải được định hướng, quán triệt quan điểm chỉ đạo của trên, thì tôi nghĩ rằng rất khó đưa nghị quyết ấy vào thực tế được.”

Khi được hỏi liệu việc đưa một số vị trí quyền lực như Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội và kể cả Chủ tịch nước ra để thăm dò, bỏ phiếu tín nhiệm trong một quy trình có thể dẫn tới việc bãi nhiệm của các ghế quyền lực này, có thể là quá tham vọng hay không, Giáo sư Thuyết nói:

“Theo Hiến pháp Việt Nam, Đảng cộng sản là lực lượng lãnh đạo xã hội, đối với những chức danh cao cấp, thậm chí từ bộ trưởng trở lên, việc quyết định cử họ đảm nhiệm những nhiệm vụ ấy hoặc đề nghị Quốc hội xem xét bãi nhiệm là được quyết định ở Trung ương Đảng, hoặc là ở Bộ Chính trị, ở Ban Bí thư.

“Khi chưa có quyết định của các cơ quan lãnh đạo của Đảng, tôi nghĩ là Quốc hội khó có thể đặt vấn đề miễn nhiệm họ. Tuy nhiên, việc lấy phiếu tín nhiệm hàng năm cũng sẽ thể hiện được quan điểm của các vị đại biểu, tất nhiên trong trường hợp là các đại biểu được tự do bày tỏ ý kiến, chính kiến của mình.”

Giáo sư Thuyết tin tưởng rằng nếu việc lấy ý kiến, bỏ phiểu tín nhiệm được thực hiện khách quan, công việc này cũng có thể có tác động nhất định đối với quyết định của Đảng.

“Trong trường hợp như vậy, việc lấy phiếu tín nhiệm hàng năm cũng thể hiện được sự tín nhiệm của Quốc hội đối với các vị lãnh đạo cao cấp này,” ông nói với BBC hôm thứ Năm.

“Và trên cơ sở đó, tôi nghĩ rằng Trung uơng Đảng Cộng sản Việt Nam, cũng như là Bộ Chính trị hay Ban Bí thư của Đảng cộng sản cũng sẽ phải xem xét cân nhắc, và khi phiếu tín nhiệm này được công bố công khai, tôi chắc rằng Trung ương cũng khó có thể làm khác với ý kiến của số đông đại biểu.”

‘Thủ đoạn chính trị‘

Có quan điểm khác với Giáo sư Thuyết, ông Phạm Hồng Sơn, nhà hoạt động dân chủ trong nước nói với BBC ông cho rằng nghị quyết về bỏ phiếu tín nhiệm do Quốc hội mới thông qua ‘chỉ là thủ đoạn chính trị’ của Đảng cầm quyền nhằm có thời gian xoa dịu và xử lý các áp lực trong dân và xã hội.

Bác sỹ Phạm Hồng Sơn nói: “Theo quan điểm của tôi đây chỉ là một trong những động thái chính trị của những người cầm quyền để họ có những giải pháp hóa giải những áp lực, cũng như những đòi hỏi của những người bị trị.”

“Người cầm quyền bao giờ cũng nghĩ ra rất nhiều những giải pháp, những thủ thuật, mà dân gian vẫn gọi là những thủ đoạn, để làm sao cho quyền lực của họ được ổn định nhất, tức là làm sao để người bị trị cảm thấy yên tâm trong sự thống trị của họ.”

Ông Sơn cho rằng nghị quyết về lấy ý kiến, bỏ phiểu tín nhiệm của Quốc hội chỉ “tiến bộ về mặt hình thức văn bản” mà trên thực tế là “đáng ngờ” về tính khả thi khi theo ông “hệ thống chính trị hoàn toàn do Đảng Cộng sản quyết định.”

Ông giải thích thêm: “Hiện nay, hệ thống chính trị không phải do những công chức về mặt chính quyền quyết định, mà chúng ta phải thừa nhận hệ thống chính trị hiện nay do Đảng quyết định.

“Mà trong Đảng cộng sản, thì ông Tổng bí thư là người quyết định cao nhất. Tất cả các viên chức mà trên lý thuyết Quốc hội có quyền trên lý thuyết phán xét bổ nhiệm hay bãi nhiệm đều là nhân viên, đều dưới quyền của ông Tổng bí thư. Nhưng hiện nay ông Tổng bí thư vẫn hoàn toàn đứng ngoài những văn bản mà Quốc hội mới thông qua.”

Nhân dịp này, ông Sơn đưa ra bình luận của mình về nội dung chất vấn gần đây tại Quốc hội của Đại biểu Dương Trung Quốc, và cho rằng cách đặt vấn đề “gợi ý về từ chức” và “văn hóa từ chức” của ông Quốc chỉ mang tính chất “cầu khẩn”, “cầu xin” mà chưa thể hiện được vị thế quyền lực của người đại diện quyền lực của nhân dân.

Ông Sơn nói: “Theo quan điểm của tôi đây không phải là một phát biểu có tính tiến bộ thực sự, mà tôi nghi ngờ rằng đây là một phát biểu có ý nghĩa lợi nhiều hơn cho nhà cầm quyền, cho người thống trị.

“Cho đến tận bây giờ đã xảy ra nhiều vấn đề về hệ thống chính trị mà nhiều người đã chỉ ra rất rõ rồi, nhưng ông ấy (đại biểu Dương Trung Quốc) vẫn đưa ra vấn đề có tính chất cầu khẩn, cầu xin, chứ còn ngay bản thân ông cũng chưa thực hiện được quyền lực mà trên văn bản giao cho ông là một đại biểu quốc hội.

“Đại biểu Quốc hội, tức là ông phải là người đại diện cho dân, và hai là ông có quyền bổ nhiệm, có quyền có tiếng nói quyết định trong bổ nhiệm các công chức nhà nước… Vậy thì tại sao trong phát biểu của ông, ông chỉ gợi ý mà không đặt hẳn vấn đề là Thủ tướng phải từ chức?”

Trong khi đó, một đảng viên đã về hưu ở TP. HCM muốn được ẩn danh nói với BBC rằng không riêng Nghị quyết này mà nhiều quyết định chính sách, luật pháp của Quốc hội là khó khả thi vì chỉ mang “tính hình thức” là chính.

“Với một nhà nước toàn trị hiện nay ở Việt Nam, ở Trung Quốc hay ở một số rất ít ỏi các nước hiện nay, thì hệ thống chính trị từ Quốc hội đến Mặt trận, các đoàn thể đều là hình thức cả.”

“Vì vậy chúng ta cũng đừng hy vọng gì ở Quốc hội cả, ngay cả vấn đề bỏ phiếu bất tín nhiệm,” ông nói với BBC.

_______

 

Tiếng Nói Dân Chủ là diễn đàn chia sẻ những quan điểm dân chủ từ nhiều nơi khác nhau. Ban Biên Tập không chịu trách nhiệm nội dung các bài viết đã được đăng tải, cũng như bài viết không nhất thiết phản ánh quan điểm của Tiếng Nói Dân Chủ.