Quan hệ Trung – Triều đang xấu đi

 

Các tính toán của Bắc Hàn vẫn là còn nhiều ẩ̀n số cho bên ngoài
BBC

–

Quan hệ giữa Bình Nhưỡng và Bắc Kinh bị coi là ‘xấu đi’ kể từ khi Kim Jong-un lên cầm quyền, gây lo ngại cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc vốn hy vọng có một năm ‘trong ngoài ổn định’.

Kể từ tháng 12/2011, chính sách của Bắc Kinh vẫn là cố gắng duy trì ổn định tình hình ở Bắc Triều Tiên sau khi lãnh tụ Kim Jong-il qua đời đột ngột, nhưng tình hình Đông Bắc Á đã diễn biến trái với ý Trung Quốc.

Về phía mình, chính quyền Kim Jong-un không chỉ tiếp tục ‘gây khiêu khích’ với Hoa Kỳ và Phương Tây bằng vụ phóng hỏa tiễn, mà gần đây còn cho bắt các thuyền cá Trung Quốc, gây sốc cho dư luận nước đồng minh duy nhất của họ ở Đông Bắc Á.

‘Thời tiết xấu’

AP hôm 24/5 vừa qua đã có bài dự báo quan hệ Trung – Triều sẽ bước vào giai đoạn ‘thời tiết xấu’, kể từ khi Kim Jong-un lên cầm quyền.

Bài của hãng thông tấn Mỹ trích lời Giáo sư Thời Ân Hoằng, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh nói:

“Bối cảnh những gì diễn ra hiện nay giữa Trung Quốc và Bắc Triều Tiên có thể được nói như thế này: kể từ khi Kim Jong-il chết, chế độ Kim Jong-un trở nên không thân thiện với Trung Quốc.”

AP cũng trích báo Trung Quốc nói vụ Bắc Hàn bắt 28 ngư dân của họ ‘để đòi tiền chuộc’, giam giữ rồi sau đó lột trần những người này ra, tống trả về cảng ở Đại Liên đã gây phẫn nộ trong dư luận Trung Quốc.

Đầu tiên, các báo Trung Quốc gọi đây là vụ ‘bắt cóc’ ngư dân và tìm cách lý giải vì sao tuần tra biển có vũ trang của Bắc Hàn dám làm như thế với người từ nước đồng minh đàn anh.

Sau đó, hình ảnh và những lời kể thê thảm về cảnh bị bắt, bị đánh của các ngư dân lộ ra báo chí khiến có trang mạng Trung Quốc gọi phía Bắc Hàn là ‘bọn cướp’.

“Kể từ khi Kim Jong-il chết, chế độ Kim Jong-un trở nên không thân thiện với Trung Quốc”

GS Thời Ân Hoằng

Một số trang của Trung Quốc còn đưa tin nói cờ đỏ năm sao vàng của họ bị quân Bắc Hàn giựt xuống từ cột thuyền dùng làm giẻ lau, dù giới chức hai nước không hề nói chi tiết này có thật hay không.

Tuy nay dư luận đã tạm lắng nhưng rõ ràng là chính sách đối ngoại của Bắc Kinh với Bình Nhưỡng bị thách thức.

Dù ngay sau khi ông Kim Jong-il qua đời, đích thân Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã đến Đại sứ quán Bắc Triều Tiên ở Bắc Kinh để viếng, từ đó đến nay hai bên không trao đổi phái đoàn cao cấp nào.

Tân lãnh tụ Kim Jong-un vẫn chưa đi thăm Trung Quốc

Với lý do còn chịu ‘tang lễ’, thời gian có thể kéo dài tới ba năm, tân lãnh đạo Kim Jong-un của Bắc Triều Tiên không sang thăm Trung Quốc.

Nhưng dù Bắc Hàn không cử quan chức cao cấp sang thăm Bắc Kinh, họ vẫn cử Chủ tịch Hội đồng Tối cao Kim Yong-nam sang thăm Indonesia gần đây.

Bắc Kinh cũng không thể hài lòng trước thái độ công khai “gây chia rẽ Mỹ – Trung” của nước láng giềng cộng sản.

Nhất là khi, từ cách nhìn của ban lãnh đạo Trung Quốc thì năm 2012 là năm trọng yếu cho cuộc chuyển giao quyền lực của họ, và mọi bất ổn trong hoặc ngoài nước đều cần hạn chế tối đa, và quan hệ với Hoa Kỳ ngày càng trở nên quan trọng.

Nhiều tiêu chí

Tất nhiên, có ý kiến cho rằng quan hệ hai bên từng được gắn kết bằng máu trong Cuộc chiến Triều Tiên nên không dễ gì bị bất đồng gây rạn nứt.

Ông John Delury từ Đại học Yonsei ở Nam Hàn được AP trích lời nói rằng hai nước Bắc Hàn và Trung Quốc ‘sẽ qua cơn sóng gió’.

Bình Nhưỡng vẫn phụ thuộc vào sự bảo trợ về ngoại giao của Bắc Kinh ở Liên Hiệp Quốc và nhận viện trợ lương thực, dầu và thương mại từ Trung Quốc.

Bắc Hàn khoe tên lửa tầm xa nhân sinh nhật cố lãnh tụ

Điều các nhà lãnh đạo ở Trung Nam Hải, Bắc Kinh lo ngại là nếu triều đại Kim bị mất quyền lực, sự tan rã của Bắc Hàn sẽ tạo ra làn sóng di dân tràn sang Trung Quốc và cho quân Mỹ tại Nam Hàn cơ hội tiến gần lại hơn biên giới Trung Quốc.

Thế nhưng, vì viện trợ cho Bắc Hàn nên Trung Quốc thấy sự bất kính trở nên đáng khó chịu hơnm và quan hệ hai bên bị cho là “rất căng” vào lúc này, theo đánh giá của bà Stephanie Kleine-Ahlbrandt, chuyên gia đóng ở Bắc Kinh của nhóm mang tên ‘International Crisis Group.

Về phía mình, Bắc Hàn cũng không muốn nhìn thấy một sự ‘đoàn kết’ trong quan hệ Mỹ – Trung.

Giáo sư Shin Jong Dae, từ Đại học chuyên về Bắ̃c Hàn (University of North Korean Studies) đóng ở Seoul cho rằng Bình Nhưỡng có động cơ muốn gây chia rẽ giữa hai nước lớn:

Giáo sư này từng được báo chí nước ngoài trích lời nói: “Bắc Triều Tiên không muốn quan hệ Trung – Mỹ cải thiện, và để làm rạn nứt quan hệ đó, họ đã chọn cách phiêu lưu quân sự, như gây ra vụ đánh đắm tàu Cheonan, bắn phá đảo Yeonpyeong và thử hỏa tiễn”.

Ông Shin nói rằng với Bắc Kinh, “kịch bản tốt nhất là một Bắc Triều Tiên ổn định, không có vũ khí nguyên tử”.

Thế như, Trung Quốc cũng tính rằng nếu không đạt được kịch bản đó thì họ đành chấp nhận một Bắc Hàn “có vũ khí nguyên tử nhưng vẫn ổn định”.

Điều này, ít ra là về một vế, xem ra đang trái chiều với mục tiêu chiến lược của Hoa Kỳ là bằng mọi giá để Bắc Hàn không có vũ khí hạt nhân, dù vế kia là “Bắc Hàn ổn định” được cả Washington và Bắc Kinh cùng ủng hộ.

Nhưng để ngăn Bắc Hàn có vũ khí nguyên tử, Hoa Kỳ, nhất là trong năm tranh cử của Tổng thống Barack Obama, muốn cô lập gia đình họ Kim.

Bắc Kinh trong khi đó, muốn Bắc Hàn cải tổ theo mô hình của mình dần dần để không bị cô lập.

Đây lại là điểm thứ nhì khiến Trung Quốc và Hoa Kỳ không đồng ý với nhau về phương sách gây tác động tới ông Kim Jong-un, người mà cả các chính trị gia Trung Quốc và Mỹ đều đang cố tìm hiểu kỹ hơn.

Cũng vì thế, những gì diễn ra trong và ngoài Bắc Hàn vẫn còn là một ẩn số lớn.