“Trí thức chỉ có con đường dấn thân!” (BBC)

Thong Luan“Trí thức chỉ có con đường dấn thân!” BBC

24 Tháng 2 2012

“…Họ buộc phải mở rộng hơn. Nếu cứ giữ nguyên cánh cửa đóng như thế này, tình thế sẽ trở nên nguy hiểm hơn đối với họ…”Một học giả của Pháp, chuyên nghiên cứu về các vấn đề châu Á, cho Đài BBC hay Đảng Cộng sản Việt Nam buộc phải tự thay đổi nếu muốn tránh các cuộc đấu tranh của quần chúng.Trong cuộc trao đổi với Đài BBC hôm 24/1/2012, tiến sĩ Jean-François Sabouret (*) cho rằng đảng cộng sản cần có một lộ trình rõ ràng, hàng năm, để chủ động chuyển đổi theo hướng trả lại quyền lực cho nhân dân. Người đứng đầu Viện Nghiên cứu Thế Giới Châu Á, Institut des Mondes Asiatiques tại Paris, cũng cho rằng Đảng Cộng Sản Việt Nam đang đứng trước một sự lựa chọn nghiêm trọng, hoặc là tiếp tục đóng cửa, không lắng nghe trí thức và các tầng lớp tiến bộ trong xã hội, hoặc cải cách toàn bộ để tránh sự đổ vỡ phức tạp, khó tránh khỏi. Học giả người Pháp này cũng lưu ý tới việc không riêng gì đảng cộng sản, mà theo quy luật chung, bất cứ ai “nắm quyền lực” quá lâu sẽ không tự giác “tự động” trao trả quyền lực cho nhân dân trước sau gì cũng sẽ sụp đổ. Đây là một thử thức quan trọng đối với các lãnh đạo đảng và nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Bình luận về vai trò của trí thức trong quá trình biến đổi xã hội này, ông Sabouret cho rằng người trí thức không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc dấn thân và tiếp tục dũng cảm lên tiếng vì lợi ích chung của xã hội, cộng đồng và nhân loại, cho dù họ đang ở Pháp hay ở Việt Nam, hay ở bất cứ đâu. Nói về tương lai của Ðảng Cộng Sản Việt Nam, ông Sabouret đánh giá: “Một cách chính thức mà nói, đảng không thể nắm quyền mãi mãi được. Có nghĩa là những người nắm quyền trên cả nước từ năm 1975, ngày nay là con cháu của họ, bạn bè và đồng minh của họ đang muốn tiếp tục duy trì quyền lãnh đạo trong một số thời gian nữa. Như chúng ta đều biết, những người nắm chính quyền ở Liên Xô năm 1917 chỉ có thể giữ được quyền lực trong vòng 70 năm. Còn những người nắm quyền lực ở Việt Nam từ năm 1975 tới nay, có thể còn độ 20-30 năm nữa, tùy vào những diễn biến cụ thể. Nhưng cũng có thể ngắn hơn bởi vì những người lãnh đạo không thể làm gì thay đổi được trước xu thế của những thế hệ trẻ, những khát vọng dân chủ, khát vọng tự do, khát vọng về tự do phát ngôn, tự do tư tưởng, tư duy”. “Không thể đi ngược” Chuyên gia về châu Á này cho rằng Ðảng Cộng Sản Việt Nam sẽ không thể “kháng cự lại những khát vọng dân chủ này”. Ông ví những nhân tố này nằm trong “tư duy” của con người như nhưng động lực xã hội khó có thể cưỡng lại được: “Người ta không thể cưỡng lại chúng, bởi vì chúng là những cơn sóng thần (tsunami) từ biển sâu đang ập tới. Tư duy con người là như thế. Một cách giản dị hơn, không ai ngăn chặn được ước muốn tự do dân chủ của con người”. Học giả người Pháp này có nhắc tới trường hợp của Miến Ðiện và Bắc Triều Tiên. Ông cho rằng, những biến đổi đã xảy ra ở Miến Ðiện theo chiều hướng mới: cải tổ xã hội theo hướng dân chủ, cởi mở, thậm chí sẽ một ngày nào đó xảy ra ở Bắc Triều Tiên. Những biến cố trên thế giới ngày nay rất khó lường trước. “Ðảng Cộng Sản Việt Nam đã mở cửa ít nhiều. Họ đã lựa chọn việc mở cửa từng bước có kiểm soát. Tôi không nói về chi tiết. Nhưng nay họ không thể đi ngược trở lại. Họ buộc phải mở rộng hơn. Nếu cứ giữ nguyên cánh cửa đóng như thế này, tình thế sẽ trở nên nguy hiểm hơn đối với họ”. Bình luận về những gì mà người trí thức Việt Nam cần phải làm vì tương lai của đất nước và lợi ích của cộng đồng, sau khi điểm lại những nỗ lực trong lịch sử tranh đấu của trí thức Pháp và giới trí thức nói chung trên thế giới, ông nói: “Những người trí thức Việt Nam buộc phải tranh đấu thôi. Họ phải đoàn kết lại. Họ phải xuất bản những tạp chí, những trang web trong đó họ phải phản biện, phải có đầu óc phê phán. Ðương nhiên điều đó không đơn giản. Nhưng chính quyền nào cũng chỉ có thể bắt bớ một hay một vài người thôi, chứ không làm sao có thể bắt bớ cả một dân tộc được. Ðiều đó không thể xảy ra!”. “Tới lúc phải can đảm” Theo học giả này, đã đến lúc Việt Nam cần có những tiếng nói “can đảm” vì lợi ích chung là lựa chọn của cả quốc gia, dân tộc. Ông nói: “Cần phải có những người đứng lên và nói rằng đây là viễn kiến, tầm nhìn mà chúng tôi thấy phải có về Việt Nam. Chẳng hạn như sinh hoạt chính trị của một đất nước phải mở ra cho nhiều đảng phái, phải xây dựng một nền dân chủ thực sự, quyền đối lập phải được công nhận. Ðó là những điều quan trọng đáng làm và những người trí thức Việt Nam phải lên tiếng. Không những khi họ ở ngoài nước vì điều đó dễ dàng. Mà ngay ở trong nước, họ phải đoàn kết lại, xuất bản, thảo luận những tạp chí, sách vở, mở ra những hội thảo”. Ðiểm qua một số bài học lịch sử gần đây, kể cả trường hợp các nước đang diễn ra phong trào Mùa Xuân Ả Rập, ông Sabouret tin rằng lúc đầu chính quyền sẽ “không hài lòng” nhưng sau đó sẽ có sự thay đổi nhận thức: “Chính quyền sẽ hiểu ra rằng tự do là điều tất cả mọi người đều quan tâm, đó là một quy luật. Ước muốn tự do là một điều hữu ích vì bất cứ người nào cũng có thể thể hiện một cách này hay cách khác”. “Nếu những người cộng sản Liên Xô cũ đã hiểu quy luật về tự do và đã tiến hành Cải tổ (Perestroika) và Minh bạch (Glasnost) sớm hơn, thì có lẽ tới nay họ vẫn còn được nắm quyền lực”. BBC Việt ngữ thực hiện (*) Tiến sĩ Jean-François Sabouret là giám đốc Viện Nghiên cứu Thế Giới Châu Á (Institut des Mondes Asiatiques) tại Paris và Mạng lưới Nghiên cứu Châu Á (Réseau Asie), thuộc Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học (Centre National de la Recherche Scientifique) của Pháp. Ông từng sang Việt Nam làm việc về nghiên cứu.