Dũng khí Đảng viên

Đại Tá Bùi Văn Bồng

Trong tháng 10-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những tác phẩm, bài nói mà cho đến nay đã 65 năm trôi qua, bây giờ đọc lại vẫn thấy như rất mới, như là Bác nói cho các đại biểu dự Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI) mới rồi. Riêng cuốn “Sửa đổi lối làm việc” của Bác đã có đầy đủ các nội dung đưa ra bàn thảo, phân tích để ra được Nghị quyết về chỉnh đốn Đảng ghi dấu ấn này của Ban chấp hành Trung ương khóa XI. Đọc và so sánh, cả 3 vấn đề cấp bách và 4 giải pháp để chỉnh đốn Đảng đã được đưa vào Nghi quyết Hội nghị Trung ương 4 cũng đều được Bác chỉ ra rất cụ thể, rõ ràng, dễ hiểu trong cuốn sách quý ấy. Thực ra, cuốn sách không dày, có 6 phần, hơn 26.700 chữ (số chữ còn ít hơn Báo cáo chính trị tại Đại hội XI có tới trên 29.000 chữ), nhưng rất đầy đủ, từ quan điểm chính trị, tư tưởng, đạo đức, tác phong, tư cách, lối sống cho đến trách nhiệm cán bộ, đảng viên, phương pháp công tác, phê bình và tự phê bình sửa chữa khuyết điểm, dạy cả cách viết và nói của cán bộ, đảng viên – nghĩa là đủ cả.

Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc gì cũng phải rất thiết thực, cụ thể, và đã làm phải nhanh chóng trên cơ sở đã tính toán kỹ. Ngay như phần 6, nói về cái tật xấu là thói ba hoa của cán bộ, đảng viên, Bác cũng viết rất dân dã, như nông dân nói bên bờ ruộng, dễ hiều và thấu đáo: “Chưa điều tra, chưa nghiên cứu, chưa biết rõ, chớ nói, chớ viết. Trước khi nói, phải nghĩ cho chín, phải sắp đặt cẩn thận. Phải nhớ câu tục ngữ: “Chó ba quanh mới nằm. Người ba năm mới nói”… Nghe những lời răn dạy này cứ như là Bác Hồ chỉ ra khuyết điểm cho mấy ông lãnh đạo Hải Phòng đã phát ngôn tùm lum ngang phè trong vụ Tiên Lãng đang còn phải khắc phục hiện nay.

Một trong những giải pháp để chỉnh đốn Đảng lần này là: Kiểm điểm, tự phê bình và phê bình là khâu mở đầu, mấu chốt, có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Phương châm, phương pháp tiến hành là phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nhất là những mặt còn yếu kém, không nể nang, né tránh; đề ra các biện pháp khắc phục, sửa chữa thiết thực, khả thi…(Chỉ thị số 15-CT/TW của Bộ Chính trị về việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng ( khóa XI).

Lời Chủ tịch Hồ Chí Minh ngắn gọn, súc tích nhưng đầy khí phách và thể hiện thái độ dứt khoát: “Một đảng mà không biết sửa chữa khuyết điểm là một đảng hỏng”- Vậy, suy ra thì một đảng viên mà che giấu khuyết điểm, bảo thủ cái sai, không tự giác nhận khuyết điểm cũng không còn xứng đáng là đảng viên. Trước hết, trong đợt chỉnh Đảng lần này, các đảng viên phải rất tự giác, cầu thị, phải “tiên trách kỷ, hậu trách nhân”, tự xem lại mình trước, hãy sờ gáy mình trước khi phê bình người khác. Đó là lòng tự trọng cần thiết. Không biết tự trọng đồng nghĩa với tự phỉ báng lương tâm. Chính vì thế, khi nói về phê bình và sửa chữa, Bác Hồ đã nhấn mạnh đến chữ “DŨNG”, rất cần dũng khí trong đấu tranh tự phê bình và phê bình. Bác Hồ viết: “DŨNG là dũng cảm, gan góc, gặp việc phải có gan làm. Thấy khuyết điểm có gan sửa chữa. Cực khổ khó khăn, có gan chịu đựng. Có gan chống lại những sự vinh hoa, phú quý, không chính đáng. Nếu cần, thì có gan hy sinh cả tính mệnh cho Đảng, cho Tổ quốc, không bao giờ rụt rè, nhút nhát”.

Nói chuyện tại buổi bế mạc lớp bổ túc cán bộ trung cấp về đạo đức cán bộ, đảng viên, Bác nhấn mạnh: “DŨNG là phải mạnh dạn, quả quyết nhưng không phải làm liều. Phải có kế hoạch, rồi kiên quyết làm ngay. Nguy hiểm cũng phải làm. Nghĩa là phải có lòng dũng cảm trong công việc” (Báo Vệ quốc quân, số ra ngày 10-10-1947).

Chữ “gan” rất giản dị mà Bác đã dạy chính là dũng khí. Khi con người có lòng tự trọng và đầy bản lĩnh, có nghị lực thì tất nhiên có dũng khí. Trên thế giới ta đã thấy không ít những vị lãnh đạo, những ông chủ các doanh nghiệp, các tập đoàn kinh tế tuyên bố từ chức. Nhưng ở nước ta thì hiếm lắm. Phần nhiều đã có chức thì khư khư giữ lấy. Kể cả khi cấp trên và tổ chức gợi ý, yêu cầu cũng ráng xin cho giữ chức, hoặc bố trí cho cái ghế nào đó. Khi người nào đó tuyên bố từ chức, thì điều ghi nhận đầu tiên cho mọi người, đó là ông ta có lòng tự trọng, có dũng khí. Làm không được việc, hoặc vì lý do gì đó mà chức trách không hoàn thành, việc bị hỏng, gây hậu quả nghiêm trọng, thì coi như mất uy tín. Khi đã mất uy tín, nếu tìm mọi cách cố bấu víu quyèn lực cũng chẳng giải quyết được gì, thêm mang tiếng tham quyền cố vị, bị người đời coi thường. Thế thì cách tốt nhất là xin từ chức một cách nhẹ nhàng, hợp lý và cũng là sự thể hiên văn hóa ứng xử. Như thế, thiên hạ chẳng ai cười. Lại còn cho là người biết điều. Nhưng khi đã bị mất hết uy tín, không chịu nhận khuyết điểm, không chịu từ chức, thậm chí còn ngoan cố chống chế, bảo thủ, có khi còn quanh co đổ vấy trách nhiệm cho người khác, thế là hèn. Hèn mới rụt rè, nhút nhát. Tham và hèn là thứ sâu mọt đục phá nhân cách. Theo lẽ thường, từ chức là hành động của xã hội văn minh.

Cùng đồng cảm, chia sẻ với quan niệm về từ chức, Tiến sĩ Tô Văn Trường đã viết: “Văn hóa nói chung và văn hóa từ chức nói riêng là không phải tự nhiên mà có, hơn nữa đó lại là thứ văn hóa đặc biệt quý giá. Dân tộc ta có một “nền văn hiến đã lâu” như Nguyễn Trãi đã khẳng định trong Bình Ngô đại cáo. Vậy sao bây giờ “văn hóa từ chức” lại chưa có và khó làm đến thế! Từ chức là một nét văn hóa đẹp, đáng kính trọng, thể hiện sự tự trọng và nhân cách của con người. Thiếu vắng hiện tượng từ chức đích đáng không phải chỉ đáng tiếc mà là đáng buồn và xấu hổ” ( trong bài “Từ chức – khó nghe và khó thực hiện”).

Suy cho cùng, có sai thì nhận sai thực sự chân thành để sửa, nếu không thì từ chức-đó là lối ứng xử có văn hóa. Tham lam, ích kỷ, nói điêu, vu khống, né tránh khuyết điểm, ưa nịnh không phải là người có văn hóa. Có câu ngạn ngữ lưu truyền trong dân gian: “Được khen mặt nở như hoa, bị chê mặt sa như bị”. Sắc mặt người nào thường biểu lộ như thế chắc chắn là người không có dũng khí, người thiếu trung thực. Với chính bản thân mình mà còn thế, lại đòi trung dũng với ai?

Nhà minh triết Tuân Tử (313 TCN – 238 TCN), một nhà Nho, nhà tư tưởng cuối thời Chiến quốc (phụng sự Tề Tương Vương), một trong “Bách gia chi tử”, đã đúc kết: “Người chê ta mà chê phải là thầy ta, người khen ta mà khen phải là bạn ta, những kẻ vuốt ve, nịnh bợ là kẻ thù của ta vậy”, cũng đủ cho hậu thế phải suy nghĩ. Thế nhưng, có những quan quyền thời nay vẫn thích khen, sợ bị chê, sợ bị phê bình, che giấu khuyết điểm, thích nghe tâng bốc. Họ coi những kẻ vô văn hóa, kém tài, gian xảo, chỉ được giỏi ninh nọt là đệ tử, thậm chí “đệ tử ruột”. Trong các cuộc họp chi bộ, hoặc là họp dân, thậm chí không họp hành gì, chỉ nghe kẻ ton hót xiểm nịnh tâu lên những chuyện người ta chê bai mình, thì đã đủ nổi cáu lên. Rồi hằm hè, xoi mói, để ý để tứ người phê bình mình, thậm chí chèn ép, kìm hãm, trù dập. Như thế cũng là thiếu dùng khí, là ứng xử, đối phó của kẻ hèn mạt. Biểu hiện ngoan cố, báo cáo sai lệch, phát ngôn chối lấp, đánh lạc hường dư luận của một số vị lãnh đạo ở Hải Phòng trong vụ Tiên Lãng vừa qua cũng là biểu hiện rõ nét thiếu dũng khí, thiếu trung thực, không dám mạnh dạn nhận ra sai trái để sửa chữa. Như thế hoàn toàn không xứng đáng là đảng viên cộng sản, sống và làm việc không có lập trường tư tưởng rõ ràng, thiếu bản lĩnh, nhụt ý chí, không có dũng khí. Cho nên, chịu phê bình đã khó, tự phê bình càng khó hơn. Dũng khí đảng viên còn phải được thể hiện ở chỗ không riêng việc mạnh dạn tự nói ra cái yếu, cái sai của mình, mà rất cần phải nói thẳng cái sai, cái yếu của đồng chí mình, nhất là của cấp ủy, thường vụ, bí thư. Khi thấy cấp trên sai lè ra rồi, nhưng ai cũng né tránh, sợ đụng chạm bất lợi cho cá nhân mình, thì cũng là biểu hiện sự hèn kém, tự mình cũng có cá nhân chủ nghĩa. Cái có lợi cho mình thì hết sức làm, cái có hại cho tập thể, cho người dân, hại cho xã hội thì né tránh không can thiệp, cũng là biểu hiện lối sống ích kỷ, vụ lợi của đảng viên. Ngậm miệng như hến, khi thấy nhiều người nói thì mình mới nói theo, gọi là a dua, né tránh không muốn tỏ rõ chính kiến.

Bác Hồ đã chỉ bảo chí tình, chí lý: “Các cơ quan, các cán bộ, các đảng viên, mỗi người mỗi ngày phải thiết thực tự kiểm điểm và kiểm điểm đồng chí mình. Hễ thấy khuyết điểm phải kiên quyết tự sửa chữa, và giúp đồng chí mình sửa chữa. Phải như thế, Đảng mới chóng phát triển, công việc mới chóng thành công. Nếu không kiên quyết sửa chữa khuyết điểm của ta, thì cũng như giấu giếm tật bệnh trong mình, không dám uống thuốc, để bệnh ngày càng nặng thêm, nguy đến tính mệnh”. Trong báo Sự Thật số ra ngày 15-4-1949, Bác đã có bài viết đã phê phán những cán bộ, đảng viên có khuyết điểm, mắc sai lầm mà cứ muốn giấu nhẹm đi, ngán ngại khi nghe ngươi fkhác phê bình, chỉ sợ nói ra bị mất uy tín, mất chức, hết “ghế ngồi”. Những cán bộ như thế, Bác đã thẳng thừng chỉ trích: “Cán bộ nào không dám công khai thừa nhận khuyết điểm của mình, e sợ lời phê bình của đồng sự và của nhân dân, không có can đảm sửa chữa khuyết điểm thì những người đó không xứng đáng là cán bộ”. Theo lời Bác dạy, các cán bộ đảng viên đã phạm sai lầm trong bối cảnh này rất cần dũng khí. Tự phê bình để mạnh bạo, kiên quyết sửa chữa khuyết điểm, trước hết là thể hiện lòng tự trọng, đồng thời khẳng định bản chất, nhân cách người cộng sản vẫn chưa mất, và qua đó thể hiện chân thành nhất tấm lòng, trách nhiệm với dân với nước, với Đảng. Khi dám nhận khuyết điểm, quyết sửa chữa khuyết điểm thì đảng viên thêm xứng đáng, lấy lại được uy tín, được mọi người tôn trọng mà tổ chức Đảng cũng mạnh lên.

Phê bình, tự phê bình không nên chỉ tiến hành trong nội bộ Đảng, mà cần phải đưa ra quần chúng, phải trưng cầu dân ý, phải thỏa chí dân nguyện, tôn trọng dân và cần được nhân dân góp sức trong cuộc đấu tranh này thì mới nhanh chóng có kết quả, triển khai nghị quyết, chỉ thị mới có hiệu lực trong thực tiễn cuộc sống. Cũng là thực hiện lời Bác dạy: “Việc phê bình phải từ trên xuống và từ dưới lên. Cấp trên phê bình, chưa đủ. Đồng chí, đồng sự phê bình, chưa đủ. Phải hoan nghênh quần chúng phê bình nữa, thì sự phê bình mới hoàn toàn”. Trong thực tế, thường là ích kỷ, tham lam, đầu óc còn cá nhân, thực dụng mới sinh ra hèn nhát, ngại người khác phê bình mình, ngại ngùng và khó chịu khi nghe dân phê phán, vạch ra những cái sai.

Thế nên, trong cuộc chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Hội nghi TW 4 hiện nay, như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã yêu cầu: Mỗi cán bộ, đảng viên rất cần nêu cao tính Đảng, tính trung thực, thẳng thắn, cầu thị, trên tinh thần xây dựng vì lợi ích của dân, của đất nước, vì sự trong sạch, vững mạnh của Đảng, vì chế độ chính trị-xã hội. Trước hết là các đồng chí Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các đồng chí Ủy viên Trung ương đều phải có thể hiện rõ phẩm chất và bản lĩnh cộng sản kiên cường, cần có dũng khí tự phê bình và kiên quyết đấu tranh phê bình. Lâu này, ta vẫn nói với nhau, các văn bản vẫn hô hào: “Phê và tự phê là vũ khí sắc bén”. Vũ khí có sắc bén, nhưng cũng dễ trở nên bị vô hiệu hóa, không còn phát huy tác dụng nếu như người sử dụng vũ khí không đủ bản lĩnh, nhát gan, hèn mạt, lồng động cơ cá nhân, không trung thức, thiếu dũng khí./.

Bùi Văn Bồng
3/2012

Theo: Blog NLG